[ Pobierz całość w formacie PDF ]
je zestawami wyrazów i mówi o grupowaniu wyrazów należących do tej samej rodziny. De-
finicja podaje, że słowotwórstwo jest nauką o budowie wyrazów i sposobach ich tworzenia.
Są i takie sytuacje, w których powiemy zawsze: Trzymam cię za słowo , Słowa bez
pokrycia , Mądre słowa , Wolność słowa ... tutaj wyraz słowo jest bezwzględnie ko-
nieczny i niezastąpiony.
W literaturze metodycznej i językowej, zdecydowana większość autorów pisze o anali-
zie słuchowej odnoszącej się do głosek, sylab i wyrazów. W pewnym sensie słowo poddane
analizie i syntezie dzwiękowej traci nieco ze swej doniosłości i staje się wypowiedzianym wy-
razem. Nieliczni nauczyciele przywiązani są jednak do formalnego, ścisłego rozgraniczania
słów i wyrazów należy pozostawić im w tym względzie swobodę.
1
Zagadnienia te zostały omówione także w innych obszarach edukacyjnych.
107
Nasze wieloletnie doświadczenia wskazują, że odejście od dwoistości nazw w obrębie
analizy i syntezy językowej ułatwia pracę zarówno nauczycielom, jak i dzieciom.
W związku z powyższymi uwagami, w treściach programowych używamy jasnej, jedno-
litej terminologii, a mianowicie: głoska, litera, sylaba, wyraz. Nauczyciel może te nazwy mo-
dyfikować zgodnie z własnymi przyzwyczajeniami i przekonaniami.
Poziom I
1. Doskonalenie umiejętności słownego komunikowania się z otoczeniem.
2. Doskonalenie słuchu fizycznego, muzycznego i językowego.
3. Słuchanie i rozumienie prawidłowej mowy osób dorosłych.
4. Uczestniczenie w zabawach usprawniających narządy mowy, głos, oddech i fonację.
5. Doskonalenie spostrzegawczości wzrokowej poprzez zwracanie uwagi na wygląd,
kształt, barwę... i dominujące, wyrazne cechy tego, z czym dziecko się styka (otoczenie,
ludzie, zwierzęta, zabawki, przedmioty, obrazki...).
Poziom II
1. Dopowiadanie rymowanych wyrazów w pierwszej fazie uczenia się wiersza.
2. Słuchowe odróżnianie wymowy prawidłowej od nieprawidłowej nauczycielka wypowia-
da wyraz w dwóch wersjach, np. szalik salik, czapka capka, żaba zaba, krowa klo-
1
wa, kot tot, kura tura; dziecko mówi, który wyraz jest wypowiedziany poprawnie .
3. Doskonalenie słuchu fonematycznego w oparciu o głoski opozycyjne. Wybranie z licz-
nych opozycji takich wyrazów, które mają swoje konkretne desygnaty i mogą być w spo-
sób jednoznaczny przedstawione na rysunku, np. półka bułka; budy buty; budzik
bucik; paczka kaczka; teczka beczka; rak mak; bąki pąki; pasek piasek; koc
kot; czapka żabka...
4. Zabawa słuchowa Zgadnij, kto to powiedział wypowiadanie fragmentu wiersza lub
dowolnego zdania skierowanego do dziecka odwróconego tyłem, np. Lubię twój
uśmiech ; Narysowałeś dzisiaj ładny dom ...
5. Sprawne reagowanie na mechaniczne sygnały słuchowe występujące w zabawach ruchowych.
Poziom III
1. Wystukiwanie usłyszanych rytmów: klockiem, pałeczką, palcami lub dłonią o blat stołu,
siedzenie krzesła, bębenek... oraz odzwierciedlanie rytmów układem klocków lub ryso-
waniem symboli (kółek, kresek...).
2. Dalsze doskonalenie słuchu fonematycznego na podstawie głosek opozycyjnych wystę-
pujących licznie w wyrazach języka polskiego (np. gra kra, fale sale, tonie konie,
wata łata, matka maska, cześć część, pieje pije, nóżka gruszka...).
3. Wyszukiwanie w wierszach wyrazów rymowanych. Dobieranie rymu do podanego wyrazu.
4. Zabawa słuchowa Zgadnij, kto cię woła? wołanie dziecka odwróconego tyłem po
imieniu.
5. Przyswajanie pojęć związanych z określaniem kierunków: góra, dół, strona prawa, lewa.
6. Zdobywanie umiejętności nazywania różnych form i kształtów.
1
Por. G. Demel Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1978, WSiP, s. 28.
108
7. Wyróżnianie zdań w mowie powiązanej, układanie krótkich zdań o różnych bliskich tre-
ściach (bez przyimków i spójników). Wyodrębnianie w krótkich zdaniach wyrazów,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]